Dziecko i komputer

Na przestrzeni ostatnich lat w wielu naszych domach zagościł komputer. Jest on nie tylko wykorzystywany przez dorosłych najczęściej jako pomoc czy niezbędny atrybut ich pracy zawodowej lub narzędzie poznania świata. Także duża ilość dzieci ma kontakt z komputerem, podobnie jak z wieloma urządzeniami znajdującymi się wokół nich, od najwcześniejszych lat życia. Ważne jest jednak, aby właściwie korzystały z tego dobrodziejstwa, jaki przyniósł nam postęp naukowo-techniczny.

Obcowanie z komputerem ma wiele zalet. Nie da się ukryć, że zbyt wczesne i niekontrolowane korzystanie z komputera może nieść ze sobą także wiele zagrożeń. Komputer nie powinien dziecku zastępować zabawy z rówieśnikami lub rodzeństwem, wzajemnych kontaktów w gronie rodziny, a w szczególności nie może stać się podstawową formą spędzania wolnego czasu.

Rodzice powinni sprawować kontrolę nad tym, w jaki sposób dziecko korzysta z komputera. Jest on doskonałym narzędziem pomagającym w edukacji i rozwoju dziecka. Prawidłowy dobór programów edukacyjnych, może ułatwić dziecku zdobywanie wiedzy i kształtowanie takich umiejętności jak logiczne myślenie, kojarzenie faktów, wytrwałość, cierpliwość, szybkie i celne podejmowanie decyzji. Odpowiednio dobrane programy pomagają rozwijać spostrzegawczość, zręczność, sprawność manualną, refleks oraz podzielność uwagi.

Trudno nie docenić roli rewolucji, jaką wprowadziły komputery w świat dzieci niepełnosprawnych z poważnymi porażeniami kończyn oraz zaburzeniami mowy i słuchu. Dobierając indywidualnie dla każdego takiego dziecka właściwe urządzenie peryferyjne, komputer może stać się dla nich narzędziem porozumiewania się i kształcenia, a w przyszłosci wykonywania pożytecznego społecznie zawodu, co wiąże się z dowartościowaniem i możliwością usamodzielnienia się osoby niepełnosprawnej.

Mimo niewątpliwych zalet, nadmiernie długie przesiadywanie przed komputerem jest już jednak przejawem nadużywania tego narzędzia edukacji i rozwoju. Zachwycanie się przez dziecko nieodpowiednimi dla niego grami, które sprowadzając się często do zabijania, strzelania, brutalnego bicia i bezmyślnego niszczenia, wyzwalając w dziecku agresję i zachowania destrukcyjne, może stać się wysoce niebezpieczne, szczególnie dla dopiero rozwijającej się i niedojrzałej osobowości. Zagrożenia te przejawiają się także w niekontrolowanym dostępie do internetu, który będąc nieograniczoną skarbnicą wszelkiej informacji i wiedzy, może stać się zagrożeniem dla podatnej na manipulacje niedojrzałej psychiki dziecka.

Spędzanie długiego czasu przed monitorem stwarza wiele zagrożeń zdrowotnych: pogłębianie wad postawy, zmęczenie oczu, a po dłuższym czasie nawet krótkowzroczność. Gdy układ nerwowy dziecka jest długotrwale atakowany strumieniem wielobarwnego światła, kakofonią ekscytujących dźwięków oraz huśtawką emocji wynikającą z przeżyć w wirtualnym świecie, dochodzić może do zaburzeń koncentracji, kłopotów z myśleniem, rozstroju emocjonalnego, wyobcowana z rzeczywistego świata, zaburzenia więzi uczuciowej z najbliższymi oraz do wielu innych zaburzeń osobowości określanych wspólnym mianem uzależnienia od komputera. Zaburzenie hierarchii wartości, gdzie na pierwszym miejscu stawiany jest kontakt z komputerem i temu podporządkowane jest zazwyczaj całe pozakomputerowe życie, jest już skrajnym przejawem tego zjawiska.

Z biegiem czasu dziecko zaczyna żyć w świecie wirtualnym, stopniowo coraz mniej czasu spędza z kolegami, częściej niż kiedyś woli pozostać w domu (blisko komputera) niż wychodzić na podwórko. Rzadko inicjuje zabawy ruchowe, nie interesują go zajęcia plastyczne ani zabawa klockami, za to potrafi przesiedzieć przed monitorem długie godziny. Dziecko takie powoli traci umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, zawiązywania nowych przyjaźni, budowania i kształtowania więzi uczuciowej. Zwykle realni przyjaciele nie są mu już potrzebni, woli ich szukać w świecie wirtualnym. Ucieka przed realnym światem, stawiającym nieraz wiele wymagań, wyzwań i zadań do wykonania, w świat wirtualny, nierzeczywisty, ale prostszy, często kształtowany samemu według własnych upodobań. Świat taki staje się z biegiem czasu jedyną uznawaną rzeczywistością. Wszystko co przeszkadza w niej trwać staje się przeszkodą, którą trzeba za wszelką cenę usunąć. Komputerowy świat stwarza iluzję, namiastkę prawdziwego życia.

Zdaniem specjalistów kontakt z komputerem mogą mieć już dzieci w wieku przedszkolnym. Można go wykorzystać jako doskonałe narzędzie kształcenia i rozwoju, pamiętając o rozsądnym ograniczaniu czasu przebywania dziecka przy komputerze i własciwym doborze programów edukacyjnych. Podstawowym zadaniem dla rodziców jest kontrola dostępu dziecka do komputera. Ponadto należy pamiętać, aby stwarzać dziecku okazje do różnych przeżyć i rozwoju zainteresowań nie związanych z komputerem. Warto pokazywać dziecku piękno pozakomputerowego świata. Właściwa atmosfera rodzinna, dobry kontakt uczuciowy, rozmowy, wspólne rozrywki i zabawy z dzieckiem mogą sprawić, że nie będzie ono uciekać w samotność wirtualnej rzeczywistości. Komputer, jak wszystko co nas otacza, może być wspaniałym narzędziem rozwoju i źródłem radości lub nieumiejętnie używany, przyczyną problemów. Czym będzie dla naszych dzieci, zależy w dużej mierze od nas samych.



Na podstawie opracowania pediatry lek. med. Krzysztofa Matysek
przygotowała Ewa Stec